İstanbul Şehir Üniversitesi, Şehir Araştırmaları Merkezi tarafından, Ümraniye tarihi açısından anlamlı olabilecek dönüm noktaları ve önemli zaman dilimleri tespit edilerek 1867’den günümüze ulaşan bir kronoloji hazırlanmıştır. Böylece Ümraniye araştırmalarında, konular çalışılırken ve gelişmeler yorumlanırken benzeri dönemlerde meydana gelen olaylar irtibatlandırılabilecektir. Tiki-toki web tabanı üzerinden oluşumu sağlanan kronoloji bilgileri Demografik Gelişim, Mekansal Gelişim, İdari-Siyasi Gelişim, Toplumsal-Kültürel Gelişim ve İktisadi Gelişim olmak üzere beş alt kategoriye ayrıldı. Bu sayede kronolojideki bilgiler kendi alt kategorisi ile birlikte görülebilir hale getirildi. Lütfen sağ altta bulunan ayarlar sembolünden Katagoriler kısmını seçip olaylar kronolojisini farklı biçimlerde izleyin.
Üsküdar İskelesi’nden Bulgurlu köyü ile Erenköy’e kadar bir şimendifer hattı imtiyazının” 99 yıllığına verilmesine dair Çamlıca’da oturan Hasan Beyefendi isimli bir şahsın Şûrâ-yı Devlet’e verdiği 22 Mart 1879/10 Mart 1295 tarihli bir arzuhal vardır. Hasan Beyefendi’nin tasarımına göre şimendifer hattı Üsküdar, Çamlıca, Erenköy, Bağlarbaşı, Göksu ve Beykoz, Alemdağı’na ulaşım sağlayacaktı165. Yazışmalardan öğrenildiğine göre inşa halinde teminat verecek olan bankanın sermayesi 1.200.000 Frank, işin maliyeti ise 7.000.000 Frank’tır. Bankanın sermayesi inşa maliyetine oranlı değilse de kefalet vermesinde bir mahzur olmadığı kararlaştırılmıştır (26 Temmuz 1879/14 Temmuz 1295)166. İmtiyaza dair 5 Ağustos 1879/24 Temmuz 1295 tarihli bir de mukavele örneği hazırlanmıştı (3 Eylül 1879/22 Ağustos 1295)16
Cevherağa Cami, 1897 yılında Sultan II. Abdülhamid Han döneminde, sultanın yardım ve emriyle Cevher Ağa tarafından yaptırılmıştır. Tek minareli ve tek şerefeli olan bu cami, Ümraniye Cami olarak da bilinir.
Bulgurlu köyüne yarım saatten fazla mesafede bulunan yeni mahallin Bulgurlu köyünden ayrılarak “Ümrâniye” namında ayrıca bir köy olarak teşkilinde bir mahzur görülmemişti. Böylece Şehremâneti Meclis Kalemi’nden Dâhiliye Nezâreti’ne hitaben 19 Ekim 1902/6 Teşrinievvel 1318 tarihli yazısıyla köy teşkiline dair girişimler de başlamış oldu.
"3 Mayıs 1906/20 Nisan 1322 tarihinde irâde-i seniyye sadır oldu. Böylece Yalnız Servi’de muhacirlerin kurduğu yerleşim yeri “Ümraniye” adını aldı ve köy statüsüne kavuştu."
Dudullu köyünde bir nahiye teşkil edildiğine dair kayıtlar şimdilik 1 Eylül 1916 tarihine kadar gitmektedir.
1918 yılından itibaren Ermeniler'in iskan etmeye çalıştığı, dönemin Üsküdar'a bağlı Alemdağı Köyü 1922'de tamamen Türk iskanı sağlanmıştır.
1922'den beri olan çalışmalar ancak 1962 yılında yapılan referandumla neticelenmiştir.
Ümraniye'yi değiştiren ilk yatırım olan radyo vericisi köyün şehre bağlanmasını sağlamıştır.
Ümraniye bu sayede Şile'ye bağlanmıştır. Bu da buradaki taş ocaklarını ve kır tuğlacığını geliştirmiştir.
“Namık Kemal Mahallesi (Arnavut Mahallesi)”nin kuruluşu 1950’li yıllara dayanır. Daha önce taş ocaklarının olduğu mahallede mübadeleyle gelen Kırım kökenli Balkan göçmenleri yerleştirilmiştir.Daha sonrasında Namık Kemal Mahallesi 1966 yılında Atatürk ve İnkilâp Mahalleleri’nden ayrılmıştır.
İnkılâp Mahallesi (Yamanevler)nin kuruluşu 1954-55’te Bulgaristan, Yugoslavya göçmenlerinin gelmesiyle başlamıştır.
Bu gelişmeyle birlikte bölgeye zamanla Karadenizli ve Şileli halk Ümraniye'ye yerleşmeye başlamıştır.
1958’de yerleşim olmayan mahallede 1960’tan sonra süreç gelişmiştir. Bu yıllardan önce mahalle bugünkü Namık Kemal, İnkılâp ve Atatürk Mahalleleri’nden oluşan bir köy olarak temsil edilirdi.
"Üsküdar ilçesine bağlı Ümraniye köyünde belediye teşkiline dair süreç Köy İhtiyar Heyeti’nin girişimiyle başlamıştır. Belediye kurulmasına dair önce köyde bir referandum yapılmıştır.. Referandum sonucunda, 29 Mart 1962 tarihli karar çıkmıştır."
1959 yılında Bandırma’da lise öğrencileri arasında “Bandırma Füze Kulübü” kurulur. Kulübün en hevesli üyesi Ermeni asıllı vatandaşımız Kirkor Divarcı‘dır Divarcı tüm imkansızlıklara rağmen hayatını bu işe adar. Nişanlısıyla evlenmek için birktirdiği tüm parayı bu işe harcayacak kadar gözü karadır. 19 Eylül 1962 tarihinde 1.33 metrelik ilk füzeyi Ümraniye’den ateşler. Füze 10 km kadar yükseğe çıkmayı başarır. Daha sonra Hürriyet-1 ve Hürriyet-2 füzeleri gönderilir. Füze çalışmaları Türkiye’de hız kazanmaya ve ilgi görmeye başlar Sonra her zamanki gibi garip olaylar olur. Divarcı’nın evi yanar, tüm projeler kül olur, deneme alanları kapatılır ve çalışmalar 1963’te birdenbire sona erer.
Belediye başkanlık seçimini muhacirlerin adayı Ahmet Mert kazanmıştır. Ahmet Mert döneminde (1963-1977) yerleşimle ilgili gelişmeler hukukî yollarla olmuş, buraya yerleşenlere, muhacirlere, hisseli tapu parselasyon planlarıyla arsa satışı hızlanmıştır.
1964’te Üsküdar-Alemdağ köyü arasında Belediye otobüsleri işletilmeye başlar, ancak 1966’da bu hatta çalışan otobüsler seferden kaldırılmıştır.
1965 yılında çalışmalarına başlayan Büyük İstanbul Nazım Plan Bürosu, İstanbul’da dokuz ayrı sanayi alanı belirlemekteydi. Bunlar; Halkalı, Topkapı, Rami ve Kurtköy’de her biri yaklaşık 200 hektar büyüklüğünde sanayi bölgeleriyle Bomon- ti, Levent, Oto Sanayi, Küçükköy ve Ümraniye’de daha küçük sanayi sahaların- dan oluşmaktaydı. Bu planla Avrupa yakasında 620 hektar, Anadolu yakasında ise 348 hektar yeni sanayi alanı açılmıştır.
Netaş, bilgi ve iletişim teknolojileri alanındaki yenilikçi ve yaratıcı çözümlerle, ulusal ve uluslararası pazarda, servis sağlayıcılara ve kurumlara uçtan uca katma değerli çözümler, sistem entegrasyonu ve teknoloji hizmetleri sunuyor. 1967’den beri sahip olduğu yetkinlik, geniş bilgi ve güçlü deneyimiyle iş verimliliğinin artışı için çalışan Netaş, bilişim teknolojileri alanındaki faaliyetlerini, ArGe biriminin katkılarıyla sürdürüyor. Netaş, aynı zamanda Türk Silahlı Kuvvetleri’nin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, savunma iletişim ağının modernizasyonunda da önemli bir rol oynuyor.
1967 yılında Ümraniye'de boru fabrikası olarak kurulan firma tüm dünya genelinde müşterilerine hizmet götüren başarılı ve onaylanan kalitesi ile tanınmış bir çelik hat borusu üreticisidir. Ümran kalite, deneyim, lojistik, finansal yeterlilik ve know-how açısından en yüksek standartları talep eden projelerde ürün tedariğinde uzmanlaşmıştır.
Ümraniye Lisesi 1965 yılında Orta 1. sınıfla öğretime başlamış, 1968 yılında şimdiki binasında ortaokul olarak eğitime devam etmiş, ardından 1969 yılında da lise bölümü eklenerek ortaokul ve lise bir arada eğitime devam etmiştir.
Çakmak Mahallesi'nde muhtarlık 1968 yılında oluşturulmuştur.
Ümraniye'nin ilçe olmasından sonra yapılan ilk seçimi Ahmet Mert kazanmış, böylece Ümraniye'nin ilk belediye başkanı seçilmiştir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığının desteği ile kurulan Mobilya Dekorasyon Sitesi Yukarı Dudullu Mahallesi'nde yer almaktadır. (Bazı kaynaklarda 80li yıllarda kurulduğu yazmakta. Kronolojiye işlenen bilgi resmi siteye göredir)
Günümüzde Ataşehir Belediyesi'ne bağlı olan mahalle 2 Eylül 1977’de kuruldu. 1 Mayıs’da yaşanan siyasi olaylardan dolayı 1 Mayıs adı verilen mahalle 80 darbesinden sonra ismi değiştirilerek Mustafa Kemal Mahallesi olmuştur. 14.741 nüfusa sahiptir.
1970'li yılların ortalarında adaletsizlik ve yoksulluk üreten toplumsal düzeni eleştiren sosyalist gruplar kentlerde hızla örgütlenirken, gecekondulaşmaya getirdikleri yorumla, aynı zamanda bir alternatif de geliştirmiş oluyorlardı. Bu gruplar Kapanağalı bölgesinde devam eden gecekondulaşma hareketleriyle ilgilenmekteydiler. İzleyen dönemde mahallede en ağırlıklı olarak Halkın Kurtuluşu, Halkın Yolu, Halkın Birliği ve Partizan grupları etkili olmuştur.
Alemdağı, Aşağı Dudullu, Çekmeköy, Reşadiye, Sarıgazi, Sultançiftliği, Ümraniye, Yenidoğan ve Yukarı Dudullu köylerinde yapılan nufus sayımında 14.328 erkek 13.362 kadın olmak üzere toplam 27.740 kişi tespit edilmiştir.
1/25.000 ölçekli nazım planda, İstanbul metropoliten alanında nüfusun 1990 yılında 5.000.000 olacağı kestirimine dayanılarak, bu nüfusun üçte ikisi- nin Avrupa tarafında, üçte birinin ise Anadolu tarafında yaşaması öngörülmüştür. Boğaz Köprüsü, 1968 yılında Freeman, Fox and Partners firmasına ihale edilir. İmar ve İskân Bakanlığı aynı yıl “Çevre Yolları Mevzi Planı”nı onaylamıştır 1971 tarihli İstanbul Nazım Planı’nda getirilen doğrusal yerleşim şeması- nın omurgasını oluşturan ulaşım sisteminde Boğaz Köprüsü ve çevre yollarına önemli bir işlev yüklenmiştir. Böylece Marmara kıyısı üzerindeki kentsel gelişme baskısının Silivri’den Gebze’ye bu yeni ulaşım ekseni çevresine çekilmesi hedef- lenmiştir.
1972 yılında Dünya Bankası ile imzalanan kalkınma kredisi anlaşması, Boğaz Köprüsü ve çevre yollarının açılmasıyla ortaya çıkacak olan kentsel geliş- meyi yönlendirmek ve nazım plan kararlarının uygulanabilmesi için uygulamaya yönelik program ve projelerin geliştirilmesini amaçlamıştır.
Tantavi Mahallesi, Kısıklı Mahallesi sınırları içinde iken Üsküdar ilçesinin Ümraniye Belediyesi sınırları içine alınmıştır.
1970 yılında yapımına başlanan ve 30 Ekim 1973 tarihinde tamamlanarak hizmete açılan Boğaziçi Köprüsü ile Çevre Yolu, Avrupa ve Asya arasındaki ilk sabit bağlantı olarak Türkiye ulaşım ağının çok önemli bir halkasını oluşturmaktadır.
1975-1980 yılları arasında İstanbul'da iç göçün etkisiyle nufusu artan ilçeler sıralamasında Bakırköy ve Kartal'dan sonra o zamanlar Ümraniye'nin bulduğu Üsküdar üçüncü sıradadır.
1976 yılından beri süregelen tapu problemi 2004 yılında çözülmüştür.
1971 yılında, İMES Küçük Sanayi Sitesi Yapı Kooperatifi kurmuştur. Dudullu semtinde, bedeli Arsa ofisine ödenmek kaydı ile 650.000 m² arazi satın alınarak, 1976 yılında Sanayi Sitesi'nin temeli atılmıştır. 1986 yılında açılan site, inşaası on yıl gibi uzun bir zaman almıştır.
Bulgurlu, 1977- 1990 arasında bölünmüş olup Ünalan, Örnek, Esat Paşa ve Fetih mahalleleri ayrı muhtarlıklar haline getirildi.
Halk Komitesi olarak adlandırılacak ve gecekondu yapma etkinliklerini yerleşimciler adına yönetecek olan örgütlük biçimi, mahallede oluşan iki başlı yönetim dönemindeki ihtiyaçlar, tartışmalar ve arayışlar içinde ortaya çıkar.
Halk Komitesi üyeleri bir yandan yasal bir dernek biçiminde örgütlenebilmek amacıyla çeşitli girişimlerde bulundu. Fakat kısa sürede gelişen mahalle yasal olarak kabul göremediği için sonuca ulaşamadı. Başvuruda derneğin adresinin 1 Mayıs Mahallesi olarak gösterilmesi, fakat yasal olarak böyle bir mahalle bulunmadığı için dilekçe geçersiz sayılmıştır.
Ayrıca bu yıkım sırasında silahların kullanıldığı kitlesel çatışmalar meydana gelmiştir.
Halk Komitesi'nin gücünün azalmasından sonra komite sonrası dönem değerlendirilir ve ortaya çıkan yeni sorunların çözümü için öneriler geliştirilir. Mahallede alınan karar doğrultusunda yeni bir komite "Yaşlılar Komitesi" isminde kurulur. Komite üyelerinin seçimle belirlenmesine karar verilmiş, mahalledeki sosyalist örgütlerin etkinliğine ve her bölgeyi temsile uygun adaylar seçilerek komite oluşturulmuştur.
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close