Tunnels bouwen in Tilburg
Op 1 oktober 1863 kwam op het nieuwe station van Tilburg de eerste trein aan vanuit Breda. De aanleg van het eerste spoor in het zuiden van Nederland kende weinig problemen, omdat het voor het grootste deel door heidegebieden liep. De spoorlijn tussen Breda en Tilburg was de aanzet voor een groter spoornetwerk in Zuid-Nederland. De Tilburgers verwachtten ook dat het spoor spoedig zou worden doorgetrokken in de richting van Den Bosch en Eindhoven. Maar de komst van het Tilburgse spoor kende ook een andere kant. De stad werd namelijk dwars in tweeën gesplitst . De parochielijn van 1797 was al een soort scheiding tussen Noord en Zuid, maar de komst van het spoor was een fysieke bevestiging van deze grens.
Door het steeds drukker wordende werk op het rangeerterrein bleven de drie overwegen in het centrum langer dicht. Daarom besloot de spoorwegdirectie bij elke overweg een voetgangersbrug te bouwen. Dit werk werd in 1893 afgerond.
Tilburg werd elke dag gepasseerd door een groot aantal treinen. In de winter van 1913-1914 kwamen er gemiddeld 94 goederentreinen en 63 personentreinen voorbij. Vanaf 1900 ontstond dan ook langzamerhand het overwegprobleem. Vooral de belangrijkste overwegen in het centrum waren een belemmering voor het verkeer door de lange sluitingstijden. Zo werden op 4 en 5 februari 1914 tussen 07.00 tot 21.00 uur de sluitingstijden van de overwegen tussen de Heuvel en de Koestraat (nu de Heuvelring en het NS-Plein) en tussen de Noordstraat en Gasthuisstraat (nu Noordhoekring en Gasthuisring) bijgehouden. De overweg tussen de Heuvel en de Koestraat was 93 keer gesloten met een totale tijdsduur van 8 uur en 21 minuten. De overweg tussen de Noordstraat en Gasthuisstraat was 75 keer gesloten met een totale tijdsduur van 5 uur en 43 minuten. Gemeente Tilburg had dit probleem ook in de gaten en besprak het voor het eerst tijdens een raadsvergadering in november 1913. Verschillende oplossingen kwamen voorbij, maar de meeste raadsleden waren geïnteresseerd in ondertunneling om de overwegen te ontlasten. Raadslid Van Dooren diende een motie in om via ondertunneling een einde te maken aan de problematiek. Zo ontstond er een hele discussie over ondertunneling, waarbij het college van mening was dat de gemeente zelf voor de kosten moest opdraaien. Na overleg met de Staatsspoorwegen bleek de spoormaatschappij niet mee te betalen. Het plan ging vervolgens in de ijskast.
Door de aanleg van het Wilhelminakanaal bouwde Tilburg een spoorburg richting Boxtel en Den Bosch. In verband met de eisen van de scheepvaart moest dit een hooggelegen vaste overbrugging worden. De spoordijken die hiervoor aangelegd werden, werden doorgetrokken. Zo kon het wegverkeer in het oosten onder de spoorbaan door. Dit betekende dat vijf overwegen in de lijn naar Boxtel en drie overwegen in de richting van Den Bosch verdwenen. In plaats daarvan werden er vier onderdoorgangen gebouwd. Zo ontstond onder meer de tunnel op de Ringbaan Oost in 1921 ter vervanging van de overwegen op de Lovensestraat en de Bosscheweg. De tunnel was en is echter wat aan de lage kant (3.80 meter hoog). Dit zorgde ervoor dat de Tilburgers spottend zongen: “We hebben ook een viaduct. Ge stoot oewe kop as ge nie bukt.”
Tilburg breidde zich verder uit. In 1933 was de situatie zo ver gevorderd dat de aanleg van de Ringbaan West in zicht kwam. Maar ook deze straat kwam op een gegeven moment het spoor tegen. Daarom ontstond er in 1938 een brug over de spoorlijn. Zo had Tilburg voor het begin van de Tweede Wereldoorlog twee grote overwegvrije verbindingen tussen de stadsdelen gebouwd. Een in het oosten en een in het westen. De situatie in het centrum bleef echter ongewijzigd.
De gemeenteraad kreeg op 21 oktober 1938 een voorlopig plan voorgelegd tot het maken van een tunnel onder het spoor tussen de Heuvel en de Koestraat. De gemeente besloot dat dit idee verder moest worden uitgewerkt . Hiervoor werd een krediet van 10.000 gulden beschikbaar gesteld.
De gemeenteraad kreeg op vrijdag 3 maart 1939 het definitieve tunnelplan onder ogen te zien. De totaalkosten van het bouwen van een tunnel tussen de Heuvel en de Koestraat werden op 555.000 gulden begroot. Buiten dit tunnelplan om werd er ook aandacht besteed aan het aanleggen van Hoogspoor. Volgens de NS zou dit echter acht miljoen kosten, wat onbetaalbaar was voor de gemeente. De Nieuwe Tilburgsche Courant van zaterdag 4 maart 1939 vermeldde dat de raadsleden een lange discussie hadden gevoerd over de tunnel. Uiteindelijk stemde iedereen, op raadslid Arts na, in met het plan. Hij dacht dat de tunnel het verkeer in het centrum weer drukker zou maken, waardoor de spoortunnel uiteindelijk ook overbelast zou raken. De tunnel tussen het centrum en de Koestraat zou volgens het plan 3.50 meter hoog worden. Deze hoogte is te laag voor vrachtverkeer. Dit was een van de redenen dat de Heuvelbewoners heftig protesteerden tegen het plan. Ze vonden verder dat de spoortunnel het aanzien van het centrum verwoestte, doordat er een lange oprit dwars over het plein zou komen te liggen. De Nieuwe Tilburgsche Courant schreef op zaterdag 1 april 1939 dat enkele bewoners van plan waren de nieuwe tunnel te dempen. De Tweede Wereldoorlog maakte uiteindelijk een (voorlopig) einde aan het tunnelplan. Hierdoor bleef het straatbeeld rondom het spoor tot in de jaren ’50 hetzelfde (zie filmpje) .
Na WO II begon ook voor Tilburg de wederopbouw. Deze ging gelukkig voorspoedig en er braken tijden van modernisering aan voor de stad. Toch bleef het centrum last hebben van de lange sluitingstijden van de overwegen. Deze werden alleen maar erger door het toenemende verkeer. De gemeente was genoodzaakt een definitief plan te bedenken. Al snel kwamen ze tot de conclusie dat één tunnel tussen het zuiden en het noorden niet meer voldoende was. Uiteindelijk besliste de gemeente om het spoor ter verhogen en drie tunnels te bouwen op de Gasthuisstraat, de Sint Ceciliastraat en tussen de Heuvel en de Koestraat. In 1957 gaf de toenmalige burgemeester Eduard van Voorst tot Voorst het startsein voor de aanleg van het Hoogspoor. Dit hield in dat de spoorrails enkele meters hoger werden gelegd op een dijk, waardoor het mogelijk werd om verkeersviaducten aan te leggen. Dit project was onderdeel van een grootschalige vernieuwing van Tilburg, zoals de aanleg van een cityring en de bouw van een nieuw station. Het betekende ook dat veel bebouwing gesloopt werd, zoals op de Noordstraat, de Alleenhouderstraat, de Spoorlaan en op de Heuvel. Het zand voor de dijkvorming was afkomstig van de Beekse Bergen, waar een waterplas van zeventig hectare werd uitgegraven. In 1962 reed de eerste trein over het Hoogspoor. Een jaar eerder was men begonnen met de bouw van een nieuw station.
In 1990 ontstonden de eerste ideeën voor de herinrichting van de Spoorzone. Deze grond wordt begrensd door de Spoorlaan, het NS-Plein, de Lange Nieuwstraat, de Lochtstraat, de Sint Ceciliastraat en de Hart van Brabantlaan. De herinrichting van de Spoorzone is de grootste stedenbouwkundige ingreep van Tilburg sinds de jaren zestig, toen het zuidelijke stadscentrum op de schop ging. Door de jaren heen presenteerden diverse partijen visies, plannen en ontwerpen aan de gemeentebesturen. In 2002 presenteerde Jo Coenen een stedenbouwkundige visie, waarin hij voortborduurde op schetsen van Riek Bakker. In 2005 werd deze visie als basis aangenomen door de gemeente . Speerpunten van het plan zijn onder andere de aanleg van extra noord-zuidverbindingen onder het spoor en de vestiging van belangrijke openbare gebouwen in de Spoorzone. Het gebied zal verder ingevuld worden met onder meer kantoren, woongebouwen en cultuurplaatsen. Ook enkele monumentale panden blijven staan en krijgen nieuwe functies.
Het station van Tilburg telt dagelijks 30.000 in-, uit-, en overstappers. Dit worden er ruim 40.000 in 2020. Reden dus om het station van een brede doorgang te voorzien door middel van nieuwe entrees en pleinen aan de kant van de Spoorlaan en wijk Theresia. In 2013 is er gestart met de verbouwing, waardoor Tilburg twee nieuwe verbindingen krijgt tussen Noord en Zuid. Een onderdoorgang bij het station en een ter hoogte van de Willem II straat. Hier komt een passage voor voetgangers en fietsers. In oktober van dit jaar wordt deze Willem II passage geopend. Een maand later volgt de onderdoorgang bij het station. In juni 2016 is het stationsgebouw uit 1965 helemaal vernieuwd. Zo blijft Tilburg verbindingen creëren. Bronnen: -Regionaal Archief Tilburg -Het geheugen van Tilburg -Tilburg Wiki -Historie Tilburg -Jac Biermann (YouTube) -Spoorzone013
We'd love to hear from you. Please send questions or feedback to the below email addresses.
Before contacting us, you may wish to visit our FAQs page which has lots of useful info on Tiki-Toki.
We can be contacted by email at: hello@tiki-toki.com.
You can also follow us on twitter at twitter.com/tiki_toki.
If you are having any problems with Tiki-Toki, please contact us as at: help@tiki-toki.com
Close